İvedik Organize Sanayi Bölgesi’nde kese kağıdı ve kağıt poşet üretiminin yanı sıra bunların üretiminde kullanılan kağıtların satışını yapan firma, döviz artışıyla ihracata yönelmiş.
Kağıt poşet alanında uzmanlaşmış olan Smart Ambalaj düz tabanlı ve dörtgen tabanlı kağıt poşetler, baskılı kağıtlar (tepsi altları, Amerikan servis, oto paspası, ebatlı ambalaj kağıtları, baskılı bobin kağıtlar vb.) üretiyor; ayrıca bu alanda kullanılan kağıtların (şamua, kraft, yağlı kağıt, beyaz sülfit, kahverengi kraft, kuşe, LWC) ticaretini yapıyor. Sorularımızı Genel Müdürü Cem Seçkin yanıtladı.
Son görüşmemizden bu yana Smart Ambalaj’da teknoloji ve ekipman olarak değişiklik var mı?
Bizde teknoloji çok değişmedi. Teknoloji değişiyor ama Türkiye’ye yansımıyor. Sektörümüz matbaacılık gibi geniş bir sektör değil. Gelişmekte olan bir sektör ama gelişimi yavaş. Çünkü kağıt tek baskı altı malzemesi değil, plastik daha uygun fiyata geliyor. Biz unlu mamuller ağırlıklı çalışıyoruz. Maliyetler onları da zorluyor ve çok kârlı sektör olmadıkları için hemen kağıda dönmek istemiyorlar.
“Plastik torba yerine kağıda geçiş birden olmuyor, zaman alıyor”
Plastik torbaların ücretli olması bu geçişin hızını etkiler mi?
Etkilemez çünkü oradaki amacın, kağıda dönüşten daha ziyade marketlerin plastik torbaya ödedikleri parayı tüketiciden alma çabası olduğunu düşünüyorum. 2004 yılında bu işe yeni girdiğimizde Amerikan filmlerinde insanların hep kese kağıdı kullandığını gören herkes ABD’nin genelinde bu tür kullanım var zannedip bizim sektörde patlama olacağını söylüyorlardı. Yıl oldu 2018 hala ABD naylon poşet kullanımı kağıda göre daha yaygın. Avrupa’da da durum pek farklı değil, bildiğim kadarıyla sadece Belçika’da yasaklandı. Bununla beraber nasıl oldu anlayamadım ama 2 sene önce Fas’ta naylon torba kullanımı yasaklandı; Fas’tan birden talepler gelmeye başladı. Sonra bu talep kesildi. Kağıda birden dönemedikleri için bu yasak gevşetilmiş olabilir.
Örnek bir girişim olması sebebiyle söylemek isterim, Kızılcahamam Belediyesi yaklaşık 3 sene önce kağıda geçiş için düğmeye bastı, fakat onlar da vazgeçmek zorunda kaldılar. Kağıda geçiş biraz uzun sürer. Hemen geçiş olması dünya için de kötü. Çünkü kağıt orman kaynaklarından üretiliyor ve bu da ciddi bir çevre sorunu yaratır. Geçen yıl devlet çevreyi kirlettikleri için 6 adet kağıt fabrikasını kapattı. Çin’den kraft kağıda büyük bir talep oldu ve Avrupa’daki fabrikalardan kağıt çıkarmak zorlaştı. Yabancı fabrikalar Türkiye’de eski müşterileri ile devam ediyorlar. Çok riske girmek istemiyorlar. Bize kontenjanlarını azaltarak Çin’e yönlendiriyorlar. Bunun sebebini tam bilememekle birlikte, siyasi de olabilir, Çin’e daha yüksek fiyatlarla satış yapabiliyor olmaları da
Üretimde kaç kişi çalışıyor?
Beş kişi çalışıyor. Biz aynı zamanda üretimde kullandığımız kağıtları Türkiye’de satmaya başladık. Son iki üç senedir bunu yapıyoruz. İthalat yaptığımız için stoğumuz vardı; sektördeki arkadaşlardan talep geliyordu. Onların taleplerini karşılarken yavaş yavaş iş kağıt ticaretine döndü. Üretimden ziyade kağıt ticareti büyüdü. Ankara bu alanda kısır bir bölge. Şimdi şerden hayır doğar sözüne uygun olarak, dövizin yükselmesiyle yurt dışından talepler gelmeye başladı. Zaten bu firmayı kurarken de yabancı isime karşı olmama rağmen yurtdışında kolay anlaşılabilecek bir isim olması sebebiyle “Smart” adını koyduk. Ancak ihracat yapabilirsek para kazanabileceğiz yoksa girdilerimiz yükseleceği için fiyatlarımız çok tutmaz. Özellikle yerli kağıtlarla ihracat yapabilirsek, öz kaynaklarımızla ihracat yaparak dışarıya olan bağımlılığımızı azaltırız, hem de bu dönemde fazla zarar görmeyiz.
Kullandığınız kağıdı Türkiye’de kimler üretiyor?
İstanbul’da ve Kayseri’deki fabrikalarda üretiliyor. Kraft sadece Oyak Holding’in Çaycuma fabrikasında üretiliyor ve büyük oranda Oyak Çimento’nun ihtiyacı için kullanılıyor. Artan miktarı piyasaya sunuyorlar ve peşin çalışıyorlar. Türkiye’de hem bizim sektörümüz için hem de oluklu mukavva için kraft kağıda çok ihtiyaç var. Artı Türkiye’de selüloz üretilmesi gerekiyor. Bu konuda devlet ön ayak olabilir mi bilemiyorum ama ihtiyaç fazlasıyla var.
“Dünyada plastik ambalajdan kağıda bir dönüşüm var. Bizim de kağıt üretiminde buna hazırlıklı olmamız gerekiyor”
Yeni Zelanda plastik ambalaj kullanımını yasakladı. Bize çok uzak ve ihracat olanağımız yok ama bu dünyada bir dönüşümün başladığı anlamına geliyor ve kağıt üretiminde buna hazırlıklı olmamız gerekiyor. Geri dönüşümlü kağıt kullanan kağıt sektörü hurda kağıt fiyatlarının düşmüş olması nedeniyle şu anda altın dönemini yaşıyor. Daha önceki zararlarını şimdi kapatıyorlar. Döviz fiyatları yükseldikçe fiyatlarına zam yapabiliyorlar. Fabrikalar kağıt yetiştiremiyorlar, siparişlerimiz 1-2 aydan önce gelmiyor. Kağıt yetiştirilememeye devam ederse, kağıda dönmeye çalışan müşteriler tekrar plastikle devam etmeye mecbur kalacaklar.
Kağıt poşet üretimi gıdaya uygunluk ve migrasyon konusunda denetleniyor mu?
Karton kutuda hemen herkesin gıda kodeksine uygunluk belgesi var. Bizim sektörümüzde belgesi olan firma sayısı belki % 10 – 20 civarındadır. Ankara’da benim bildiğim kadarıyla bir tek bizde gıdaya uygunluk belgesi var. Tarım ve Orman Bakanlığı görevlilerine de söylüyorum; gittikleri fırın, pastane, restoran ve marketlerde kontrollerini yaparken ambalajın gıdaya uygunluğunu da denetlemeleri gerekiyor. Nihai kullanıcılardaki böyle bir denetim, kağıt poşet üreticileri üzerinde de bir baskı oluşturur ve onlar da belgelerini almak zorunda kalırlar. Her işyerinin denetlenmesi de şart değil. Büyükleri denetleseler bu silsile halinde yayılır ve diğerleri de buna zorlanmış olur. Çok zor ve sıkıntılı bir süreç değil ama devlet zorlamadıkça vatandaş bunu yapmaz.
Makine ne kullanıyorsunuz?
Kese kağıdı makinelerinde Avrupa ağırlıklı makineler kullanılıyor. Çin ve yerli makineler de var ama ben Avrupa makinelerini tercih ediyorum.
Kağıtta hangi markaları satıyorsunuz? Kağıt ticareti işinizin ne kadarını oluşturuyor?
İnce gramajlı kraft kağıtlar satıyoruz. UPM’in kağıtlarını satıyoruz; Hollanda, Fransa menşeli kağıtlar satıyoruz. Son iki üç yıldır kağıt ticareti yapıyoruz ve üretimden daha hızlı büyüyerek şu anda işimizin neredeyse yarısını oluşturuyor.
Kese kağıtlarında selüloz oranı ne kadar oluyor?
Yüzde 90 da, yüzde 10 da olabilir. Düşük selüloz oranında gıdaya uygunluk olmaz. Kağıt üretim tesisinde arıtma da olmalı ki gıdaya uygunluk söz konusu olabilsin.
Pazarın gelişmesi ve geleceğiyle ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Pazarın gelişmesi tamamen devlete bağlı. Kağıda ne kadar değer verecek, kağıda geçişi ne kadar destekleyecek, bunu sadece devlet belirleyebilir. Biz sadece döviz yükselmesiyle ihracata yönelebiliriz. Bunu meslektaşlarımıza da söylüyorum. Karadeniz Bölgesi’ndekiler Gürcistan’a, Türki Cumhuriyetlere yönelebilirler. Güney Doğu’daki arkadaşlarımız Orta Doğu’ya yönelebilir. Avrupa ağırlıklı olarak İstanbul’dan karşılanıyor. İzmir de ihracat yapabiliyor. İhracatla arayı kapatabilmek mümkün. Onun dışında, devlet özellikle kağıt üretimini destekleyebilirse bu sektör ilerleyebilir. Kağıt üretilmediği sürece ithalat ile ihracat yapmak kolay değil.
