İyimserlik birkaç puan önde, yine de tedirginiz
Türkiye’de matbaacıların % 41’inden fazlasının yatırım yapma arzusu var.
Matbaa Haber matbaacıların 2018 beklentilerini ortaya koymak için Türkiye çapında küçük, orta ve büyük ölçekli 226 matbaanın yöneticisinin görüşlerini aldı
(Haber Merkezi) Türkiye çapında 800’e yakın matbaacıyı arayarak; yaklaşık iki dakika vakit ayırabilen 226 matbaacının katılımıyla düzenlediğimiz “2018 Beklentiler Anketi” sonuçlandı. İyimserlik belirgin bir şekilde daha yüksek olmasına karşılık, 2018’in daha iyi ya da daha kötü olmasını beklemeyenlerin oranı da binkaç puan geriden takip ediyor. Onu da hemen 1 puan ardından kötümser beklentiler izliyor. 2018’in getireceklerine karşı, gelişmelere göre anında daha olumlu ya da daha olumsuz yönde tepki verebilecek bir pozisyondayız.
Geçen sayımızda İstanbul dışındaki 40 ilden 151 matbaacının sonuçlarına yer vermiştik; bu sayımızda 75 İstanbul firmasının sonuçlarını ayrı bir başlık altında veriyoruz. Burada da toplu sonuçları göreceksiniz.
Tablo 1’de görüldüğü gibi anketi tüm yurt çapında yapmaya çalıştık. Bölgeler itibarıyla Marmara Bölgesi’nden 95, İç Anadolu Bölgesi’nden 44, Ege Bölgesi’nden 26, Akdeniz Bölgesi’nden 23, Karadeniz Bölgesi’nden 22, Güneydoğu Anadolu’dan 8 ve Doğu Anadolu’dan 8 matbaacı olmak üzere 41 ilden matbaacılar ankete katıldı. İllere göre dağılımı Tablo 1’de görebilirsiniz.
Anketimize 174 ticari matbaa, 41 ambalaj ve etiket matbaası, 11 dijital baskı merkezi katıldı. Anket, telefonda yürütülebilecek şekilde dizayn edildi ve 5 sorudan ibaretti. Ankete çok yüksek oranda firma sahipleri yanıt verdi. Bunun yanı sıra yanıt verenler arasında az sayıda üst düzey yönetici veya departman müdürü de bulunuyor. Anketimize çoğunluğu küçük işletme olmak üzere, en büyükler dahil her ölçekte firmanın katıldığını belirtelim.
Tablo 2, ankete katılan matbaa sahiplerinin ve yöneticilerinin 2018 beklentilerini ortaya koyuyor. İstanbul dahil edilince, iyimserlik ve çok iyimserlik yanıtları toplam yüzdesinde 0.1 puanlık göz ardı edilebilecek bir fark yaratıyor. Buna karşılık, beklentileri ‘durağan’ olan matbaacıların oranında 4.1 puanlık artış dikkati çekiyor. Aynı zamanda kötümser ve çok kötümser olanların oranı Anadolu ağırlıklı anketimize göre 4.2 puan daha düşük. İyimser ve çok iyimser olanlar, kötümser ve çok kötümser olanlardan 6.3 puan daha yüksek bir yüzdeye sahipler.
İhracat yapan firmaların oranı % 16’nın üzerinde
İstanbul’un dahil edilmesiyle, ankete katılan matbaalar arasında ihracatı olanların oranı da % 12’den % 16.8’e yükseldi. Toplam 38 ihracat yapan firmanın 21’i cirosunun %10’undan daha azını ihracattan sağlıyor. İhracatı cirosunun % 10-25 arasında olan 9 matbaa ve %26-50’si arasında olan 5 matbaa var. Etiket veya ambalaj üreticisi 3 firmanın ihracatı % 50’nin üzerinde. Zaten ihracat yapan firmaların 20’si etiket ya da ambalaj üreticisi (Tablo 3). İyimserlik oranlarının etiket ve ambalajda çok daha yüksek olduğunu da eklemeliyiz.
Başlıca kaygı nedeni: siyasi, ekonomik istikrarsızlık ve dış etkenler
Tablo 4, matbaacıların 2018 yılında en önemli tehdit olarak gördükleri konuları içeriyor. Ankete katılanlar bu tabloda birden çok şık tercih edebildiler. Birinci şık, birkaç matbaacı tarafından ekonomik ya da dış etkenler belirtilerek ya da sadece döviz kuru ile sınırlanarak açık ara en çok işaretlenen (‘hepsi’ şıkkı ile birlikte 131 kez) seçenek oldu. Onu fiyat rekabeti (‘hepsi’ dahil 84) ve kalifiye eleman sıkıntısı (‘hepsi’ dahil 66) takip ediyor. Yine aynı şekilde toplam 63 kez, ‘donanım eksikliği’ de belirtilmiş bulunuyor.
Türkiye’de matbaacıların % 41’inden fazlasının 2018 için yatırım planı var
Ankete katılanlardan 93’ünün bir yatırım planı var. Türkiye çapında 75 makine, 8 yazılım, 8 bina ve 11 personel istihdamı veya eğitimi planı dile getirildi (Tablo 5, Grafik 2).
Ofset baskı makinesi yatırım konularında ilk sıradaki yerini koruyor
Sektörün toplam kapasite fazlası bir yana, anket yatırım denince akla önce ofset baskı makinesinin geldiğini bir kez daha kanıtlamış görünüyor. Ankette 33’ü ticari, 23’ü ambalaj baskısına dönük 56 ofset baskı makinesi en çok tercih edilen yatırım konusu olarak öne çıktı. Firmaların faaliyet alanlarına göre tercihleri Tablo 6’da görülebilir. Bu tabloda da bazı firmaların birden çok tercih işaretlediklerini, bazı ambalaj firmalarının bina, yazılım ve makine yatırımı planları olduğunu belirtelim. Ankete sadece 11 dijital baskı merkezi katılmış olmasına rağmen, toplamda 21 dijital baskı makinesi yatırımı planı olması da kayda değer bir bulgu.
Anketten diğer notlar:
Anadolu- İstanbul karşılaştırması ve Türkiye için genel değerlendirme
İstanbul anketi sonunda iyimserlikteki artışı şehrin sanayi, ticaret, turizm ve kültür merkezi olmasının etkisi olarak yorumlayabiliriz. İstanbul’da da çok sayıda küçük matbaa ankete dahil olmasına karşın, özellikle e-faturaya dayalı kaygıların Anadolu’ya kıyasla daha az dile getirildiğini gördük. Birçok matbaacı rulodan çalışan sürekli form makinelerini doküman baskısında kullanarak, kurumlara ve şirketlere hizmet verebiliyorlar. Şehrin büyüklüğü ve iş çeşitliliği, bu alandaki kaybın kısmen de olsa telafisine fırsat tanıyor.
Anketin temel sorusu, beklentileri anlamaya dönüktü. İlk sorumuza yanıt veren 84 matbaacı beklentilerini olumlu, 72 matbaacı kararsız, 70 matbaacı olumsuz yönde dile getirdi. Bu psikolojik etkenlerin ağır bastığı bir tablo ortaya koyuyor ve anında her iki yönde de değişebilecek bir durumu ifade ediyor.
Ankete katılan orta ölçekli matbaaların sahipleri arasında yatırım planları olanlar kadar, küçülmeyi düşünenler de var. Anket, sektörde Endüstri 4.0 hedefli yatırımların teşvik kapsamına alınması isteğinin de dile getirilmesine vesile oldu.
İstikrarsızlık yatırımların önündeki başlıca engel. Birçok yatırım arzusunun beraberinde çekincesi de var. Birden çok matbaacı, “Yatırım planımız var ama 2018 için iyi şeyler söylenmiyor; tedirginiz” diyor. Geçen yıl özellikle karton tedarikinde yaşanan sıkıntı ve ardından gelen zamlar da şikayet konusu.
Bir diğer dikkat çekici nokta da fiyat rekabetinin ve kalifiye personel sıkıntısının iş için önemli tehditler olarak görülüyor olması. Ülkemizdeki eğitim kurumlarının ara eleman ihtiyacını karşılama işlevlerini yerine getiremediklerinin bir göstergesi olan bu durum, birçok sanayi dalı gibi basım sektörünü de zorluyor. Sektör derneklerinin, diğer sivil toplum kuruluşlarının bu noktada kamu nezdindeki girişimlerini sürdürerek bu sorunun aşılmasına dönük politikaların geliştirilmesini zorlamaları çözüm yolu açabilir.
Anadolu’daki kadar yaygın bir kaygı nedeni olmasa da, İstanbul’da da küçük matbaacı e-faturanın anlaşmalı işlerini son derece azalttığını söylüyor. Bir matbaacı 28 kişilik kadrolarının 13 kişiye düştüğünü, 25 milyon koçan fatura basarken, geçen yıl 6 milyon koçan bastıklarını vurguluyor, “E-Fatura sonumuzu hazırlıyor” ifadesini kullanıyor.
Davetiye sektöründen bir matbaacı sıkıntılı bir sürecin yaşanacağından kaygılı. Kapatmayı düşünen de var.
Az sayında firma anketimizde yer almış olmasına rağmen dijitalde de fiyat rekabeti ve firma enflasyonu şikayet konusu.
