Ümit FALAY / hubergroup Türkiye Teknik Destek Uzmanı
Ofset baskı ambalaj sektörü dünyada olduğu gibi ülkemizde de büyümeye devam ediyor. İçine konulan ürünü korumak, sevkiyatını kolaylaştırmak, içeriği hakkında bilgi vermek ve satışını kolaylaştırmak için müşteri beğenisine hitap etmek gibi birçok görevi olan ambalajın üretilmesi için birçok aşamadan geçmesi gerekmektedir. Bu aşamalarda tercih edilen mürekkep gibi sarf malzemelerin yanlış tercihleri tüm üretimin ve emeklerin heba olmasına neden olabilmektedir. Ambalaj baskısında mürekkep tercih edilirken en temel konu olan “mürekkebin dayanıklılık özellikleri” en çok hata yapılan konuların başında gelmektedir.
Mürekkebin dayanıklılık özellikleri
IŞIK HASLIĞI: Mürekkebin ışık haslığı (light fastness) basılı mürekkebin havanın etkisi olmadan gün ışığına dayanımını ifade etmektedir. Işık haslığı özellikle sürekli gün ışığı altında sergilenecek olan ambalaj baskılarında, dış mekan afiş ve bilboardlarda önem kazanmaktadır. Bu tür işlerin baskısında ışık haslığı düşük mürekkep kullanıldığında, mürekkeplerde renk değişimleri ve solmalar hatta ilerleyen zamanlarda tamamen mürekkebin uçması gibi problemler ile karşılaşılabilmektedir. UV ışığı yoğunlaştırılmış güneş ışığıdır, bu nedenle üzerine UV uygulama yapılacak mürekkeplerin ışık haslığının düşük olması UV uygulama sonrasında renk değişimlerine ve solmalara neden olabilir. Mürekkebin UV mürekkep olması, ışık dayanımı yüksek olduğu anlamına gelmez. UV mürekkeplerde de ışık haslığı yüksek ve düşük seriler mevcuttur.
Işık haslık değerlerinin standart derecelendirmesi 8 ışık dayanıklığı adımından oluşur ve bunlar aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.
Işık haslık değerlerinin standart derecelendirmesi:
1 = çok zayıf 5 = iyi
2 = zayıf 6 = çok iyi
3 = orta dereceli 7 = mükemmel
4 = iyice 8 = maksimum ışık direnci
Işık haslık değerindeki farklı derecelendirmeler neyi ifade eder?
Güneş ışığının, mevsim ve coğrafi konum da dikkate alınarak, ışık haslık derecesi üzerindeki etkisinin kaç gün veya hafta olacağı konusunda bir fikir edinilmelidir. Aşağıdaki tablo, bu konudaki ortalama verileri içerir.
Işık Haslık Değeri Yazın Kışın
3 4 – 8 gün 2 – 4 hafta
4 2 – 3 hafta 2 – 3 ay
5 3 – 5 hafta 4 – 5 ay
6 6 – 8 hafta 5 – 6 ay
7 3 – 4 ay 7 – 9 ay
8 1,5 sene üzeri –
Farklı ışık haslık değerlerine sahip iki mürekkep karıştırıldığında karışımın ışık haslık değeri karışımın içindeki ışık haslık değeri düşük mürekkebe eşittir. Yani ışık haslığı 8 olan bir mürekkep ile ışık haslık değeri 1 olan iki mürekkebi karıştırdığımızda, karışımın ışık haslık değeri 1 olur.
Mürekkep renginin transparan ile açılması ışık haslık değerini düşürür. 1 mürekkep / 1 transparan karışımında ışık haslık değeri 1 derece düşer. 1 mürekkep / 3 Transparan oranındaki karışımlarda ise ışık haslık değeri 2 derece düşer.
2. ALKOL DAYANIKLILIĞI: Mürekkebin ofset nemlendirme sistemlerinde kullanılan izopropil alkole karşı olan dayanıklılığıdır.
3. SOLVENT VEYA NİTRO DAYANIKLILIĞI: Selofan uygulamalarında kullanılan tutkala ve UV lak uygulamalarına karşı olan direnci ifade eder.
4. ALKALİ DAYANIKLILIĞI : Mürekkebin sabuna karşı olan dayanıklılığı olarak da bilinir. Dispersiyon laklarda alkali maddeler olduğu için dispersiyon lak uygulanacak işlerde bu dayanıklılık aranır.
Ambalaj baskısı yapan bir matbaanın kullandığı herhangi bir mürekkebin ışık haslık değerinin 5 ışık haslık derecesinden düşük olmaması gerekir. örnek etiket resminde de görüldüğü üzere dayanım özellikleri + ve – değerler ile ifade edilmektedir. + değeri ürünün dayanıklı olduğu – değeri dayanıksız olduğunu ifade eder. Trigromi yani Proses serisi mürekkeplerde magenta renginin alkali dayanımı olmasa da kullanımda dayanım ile ilgili bir probleme neden olmaz.
Dayanıksız mürekkep kullanımı büyük maddi kayıplar ve itibar kayıplarına sebebiyet verebilir
Dayanıklı Pantone mürekkeplerin renkleri dayanıksız mürekkeplerin rengine göre biraz daha koyu ve kirli dururken, dayanıksız mürekkepler daha açık ve temiz görünür. Dayanıklı Pantone mürekkepler dayanıksız pantone mürekkeplere göre daha pahalıdır. Mürekkep fiyatı alırken bu ayrıntıya dikkat etmeniz çok önemlidir. Dayanıksız bir mürekkep ile test baskısı yaptığınızda bir problem yaşamayabilirsiniz ancak ne zaman ve hangi işte problem yaşayacağınızı da bilemezsiniz. Matbaalar uzun süre dayanıksız mürekkeplerle baskılar gerçekleştirip bir problem yaşamasalar bile, dayanıksız mürekkep kullanımı her an çok büyük maddi kayıplar ve itibar kayıpları yaşamalarına sebebiyet verebilir. Bu nedenle hubergroup olarak biz müşterilerimize özellikle istemedikleri sürece dayanıksız mürekkepleri önermemekteyiz.
Daha fazla bilgi almak için kalite@hubergroup.com mail adresimiz aracılığıyla, hubergroup Türkiye Teknik Destek Uzmanlarımızdan destek alabilirsiniz.
