Bu makale ODAK KİMYA tarafından hazırlanmıştır
Densitometrenin kullanılması, baskı operatörü için rakamsal olarak baskıya müdahale edebilme bilgisi sağlayabilir. Bu, zemin densitesi, ton değeri artışı (nokta kazancı – nokta şişmesi olarak da bilinir), trapping ve diğer baskı özelliklerinin ölçümlerini içerebilir. Bunlar mekanik baskı özellikleri olarak bilinir. Bu, baskıdaki mekanik bir farklılığın sonucu olarak değişiklikleri ölçtüğümüz anlamına gelir. Örneğin, zemin densitesindeki bir farklılık, uygulanan mürekkep filmi kalınlığındaki veya miktarındaki değişikliğin doğrudan bir sonucu olabilir. Nokta kazancındaki – şişmesindeki bir değişim, baskı basıncındaki veya blanket ve blanket altı beslemesinde bir değişikliğin sonucu olabilir. Trapping, daha önce basılan mürekkep üzerine yapılan baskının ne kadar iyi aktarıldığının bir ölçüsüdür.
Tüm bu mekanik baskı özelliklerinin izlenmesi, proses kontrolü için iyi bir temel oluşturur ve özellikle tramlı görüntülerin ve grafiklerin tutarlı bir şekilde basılabilmesi için kritik öneme sahiptir.
Zemin densitesi ölçümü nedir?
Öncelikle densitenin renk olmadığını anlamak önemlidir. Densite yalnızca rengin ne kadar açık veya koyu olduğunu gösterir ancak rengin doğru olup olmadığını göstermez. Örneğin, eğer mürekkep kirlenmişse ve rengi değişmişse, yine de doğru densite değerini elde edebilirsiniz ancak renk farklı görünecektir. Rengin doğru olduğunu (örneğin belirli bir L*a*b* değeriyle eşleştiğini) doğrulamanız gerekiyorsa bir spektrofotometre kullanmanız gerekecektir.
Densitometre ile baskıdaki densiteyi kontrol etmek için kullanabileceğiniz ölçüm türlerine bir göz atalım. İlk önce trikromi baskıdaki proses kontrolüne, ardından ekstra (spot) renkli baskı kontrolüne bakacağız.
1 – Trikromi baskıda proses kontrolü
Zemin densitesi:
Baskının mekanik özelliklerinin en temel ölçümüdür. Yansıyan ışık ile yapılan densite ölçümünde, baskı altı malzemesinden (kağıt, film vb.) ve mürekkepten yansıyan ışık miktarından hesaplanır. Basılan mürekkep filmi kalınlığındaki veya uygulanan mürekkep konsantrasyonundaki değişiklikleri değerlendirmenin basit bir yoludur. Basılan mürekkep film kalınlığı veya konsantrasyonu arttıkça, daha fazla ışık emilir ve daha az ışık yansıtılır, böylece cihaz daha koyu görünümü daha yüksek densite olarak bildirir.
Ofset baskıda mürekkep pigment yükü oldukça tutarlıdır, dolayısıyla densitedeki değişiklik mürekkep filmi kalınlığındaki değişiklikle doğrudan ilişkilidir. Flekso baskıda pigment yükü, mürekkebin konsantrasyonuna göre değişebilir. Su bazlı flekso baskı mürekkebine vernik veya su eklenmesi, baskı altı malzemesine daha az mürekkep pigmentinin aktarılmasıyla sonuçlanacak ve bu, daha düşük densite okunmasına ve görüntünün daha açık tonda olmasına neden olacaktır. Mürekkebin içindeki taşıyıcılarının buharlaşmasıyla flekso baskı mürekkebinin konsantrasyonu artacak ve daha yüksek bir densite olarak ölçülecektir. Basılan mürekkep filmi kalınlığını veya konsantrasyonunu izlemek ve düzeltmek için Cyan, Magenta, Sarı ve Siyah zemin densitelerinin değerlerini kullanmak baskı kontrolünün anahtarıdır.
Tram ton değeri:
Tram ton değeri aynı zamanda nokta alanı olarak da bilinir. Bu, basılan tramlı renk tonu değerlerinin ölçümüdür. Zemin densitesinin yüzdesi olarak aktarılır. Ton değeri artışı (TVI: Ton Value Increase), yaygın olarak nokta kazancı – nokta şişmesi olarak da bilinir. TVI, basılan tram ton değeri ile orijinal bilgisayar dosyasındaki ton değeri arasındaki farkı temsil eder. Örneğin, kontrol şeridindeki %50 tram ton değeri olarak hazırlanmış bir peç %68’lik bir tram ton değeri olarak ölçülürse, tram ton değerindeki artış %18 demektir. Baskı işleminize ve baskı kalibrasyon yönteminize bağlı olarak normal CMYK TVI değerleri %16-22 arasında değişir.
Basılan görüntüler için tram ton değerinin zemin densitesinden daha önemli olduğunu iddia edilebilir. Görüntüler ve birçok grafik tramlı renk tonlarından oluşur. Bu durumlarda bu alanlarda zemin yoktur. Trikromi renklerde nokta şişmesi (TVI) çok yüksekse basılan görüntüler çok koyu olur. Daha da kötüsü, eğer nokta şişmesi trikromi renklerin bazılarında çok yüksek, bazılarında ise daha düşükse, görüntünün renk dengesinde istenmeyen bir kayma olacaktır.
Trapping:
Yaş mürekkebin baskı altı malzemesine ve baskı sırasındaki kendinden önce basılan mürekkebin üzerine ne kadar iyi basılabileceğinin bir ölçüsüdür. Daha yüksek trapping yüzdeleri daha iyidir. Bunun için özel bir standart bulunmamakla birlikte genel olarak %80 trapping veya daha iyisine ulaşılması arzu edilir. Bunu, birçok flekso baskı makinesinde olduğu gibi, mürekkep üniteleri arasında kurutucuların bulunduğu bir baskı makinesinde başarmak daha kolay olabilir ve çoğu ofset baskı makinesinde olduğu gibi, bu imkânın olmadığı bir baskı makinesinde daha zor olabilir. Trapping ölçümü, üst üste basılan renklerdeki oluşacak rengi tahmin etmenin bir yoludur. Yeşil çimenlerin üzerinde kırmızı bir arabanın ve mavi gökyüzünün olduğu bir görüntüyü düşünün. Zayıf trapping değeri, hem mavi gökyüzünün (Cyan ve Macenta) hem de yeşil çimlerin (Cyan ve Sarı) renk uyumunu elde etmeyi ve sürdürmeyi zorlaştıracaktır.
Ancak baskı koşulları, trapping’in iyi olmasını sınırlayabilir. Birkaç baskı değişkeni trappingi etkileyebilir; baskı hızı veya baskı üniteleri arasında kurutucu bulunan baskı makinelerinde kurutucu ayarları gibi özellikler operatör tarafından kontrol edilebilir. Mürekkebin tak özelliği, ofset baskı hazne suyu çözeltisinden veya mürekkep filmi kalınlığından etkilenebilir.
Ofset mürekkebinin takı gibi bazı değişkenler, operatörün kontrolü dışındadır. Bu durumda mürekkep tedarikçisi mürekkebe katkı maddeleri ilave edilmesini tavsiye edebilir. Baskı sırasında, baskı makinesi ve baskı altı malzemesi sıcaklığı gibi kontrol edilmesi daha zor veya imkansız olan başka değişkenler de vardır.
Baskı kontrastı (Print contrast)
Görüntünün koyu tonlarındaki detayı önemlidir. Baskı kontrast değeri düşük olduğunda, basılan görüntüdeki ton geçişleri oldukça düzdür, eğer basılan görüntü sayfadan fırlarcasına canlı görünüyorsa baskı kontrast değeri yüksektir. Basılan mürekkep film kalınlığına ve dolayısıyla densiteye göre değişen orta tonlardaki nokta kazancı – şişmesi değerleri ile karşılaştırıldığında, koyu tonlardaki detayı korumak için baskı Kontrast değerlerinin yüksek olması gerekir. Bunun için hem zemin densitenin yüksek, hem de baskının çok net olması gerekir.
Bu, baskı kontrastının azalmasına veya kararsız olmasına yol açmayacak bir zemin densitesi hedefi belirlemek amacıyla baskıdan parmak izi almak (finger print) için değerli bir araç olabilir. Baskı kontrastı baskı basıncı, blanketler ve mürekkep katkılarından etkilenebilir. Üretim sırasında genellikle uygun mürekkep/su dengesini korumak için bir araç olarak kullanılabilir ve baskı boyunca kontrastın bozulması blanketin temizlenmesi gerektiğine işaret edebilir.
2 – Ekstra renklerde proses kontrolü
Ekstra (Spot) renk densitesi yanıltıcı olabilir. Konvansiyonel bir densitometre, trikromi (CMYK) mürekkep renklerinin her biri için optimize edilmiş yerleşik filtrelere sahiptir. Bu filtreler ekstra renklerin tümü için uygun değildir. Aslında, bu geleneksel filtre seti ile ekstra renkleri ölçerken densitometre, filtreyi otomatik olarak seçmeyi deneyebilir. Ayrıca otomatik CMY filtre seçimi, aynı rengin her ölçüldüğünde farklı olabilir. Bu son derece farklı sayısal sonuçlar verecektir.
Dolayısıyla, bir ekstra rengin densitesinin ölçülmesi gerekiyorsa, o renk için en uygun olan spektral dalga boyunda, ekstra rengi ölçebilen bir cihaza ihtiyacınız olacaktır. Cihaz, densiteyi ışığın en çok emilen dalga boyuna göre ölçecektir. Bu dalga boyu, “lambda” olarak adlandırılan, dalga boyu için standart sembol olan ? ile tanımlanacaktır.
Ekstra renk tram ton değeri
(SCTV: Spot Color Tone Value):
ISO 20654 : 2017 ekstra renklerin tram ton değerini hesaplamak için nispeten yeni bir yöntemdir. Bu yöntem, kağıt (%0) ile zemin (%100) arasında tram ton değerlerini hesaplamak için spektral yansıma değerlerini kullanır. konvansiyonel bir densitometre, daha önce açıklanan ekstra renklerin densitesini ölçememesiyle tamamen aynı nedenlerden dolayı bu ölçümü sağlayamaz.
SCTV tram ton değerleri de CMYK ton değerlerinden farklıdır. Ekstra renk tram ton değerlerini hesaplamak için kullanılan matematik, doğrusal hedef değerlerle sonuçlanır; dolayısıyla ekstra rengin %50’lik tram ton peçi, %50 tram ton değerinde veya %0 TVI (nokta kazancı-nokta şişmesi) olarak ölçülmelidir.
